Pod koniec 1942 roku, Niemcy rozpoczęli na Zamojszczyźnie zakrojoną na szeroką skalę akcję wysiedleńczą. Ponad 100 tys. mieszkańców wywieziono, a ich miejsce zajęli niemieccy koloniści z różnych części Europy. Akcja wysiedleńcza objęła zasięgiem cztery południowo-wschodnie powiaty biłgorajski, zamojski, tomaszowski, hrubieszowski. Wspomniany dystrykt był atrakcyjny dla Niemców z powodów strategicznych i ekonomicznych; Zamojszczyzna była znana z wyjątkowo żyznych ziem.
Od 21 stycznia 1943 r. rozpoczęło się wysiedlenie mieszkańców z gminy Grabowiec. 23 stycznia 1943 r. wysiedlono wsie Szystowice i Skibice, a w następnych dniach pozostałe wsie. Osadę Grabowiec i Grabowiec Górę wysiedlono 20 lutego 1943r. Łącznie w gminie wysiedlono 6129 osób / 2351 mężczyzn, 2579 kobiet i 1199 dzieci/.
Akcję przeprowadzało Gestapo, SS, żandarmeria i Ukraińcy w służbie niemieckiej. Wysiedlenie miało bardzo brutalny przebieg. Zamordowano 52 osoby/30 mężczyzn, 13 kobiet i 9 dzieci/. Na opuszczonych przez Polaków gospodarstwach w Gminie Grabowiec osadzono 3500 Ukraińców.
W osadzie pozostawiono jedynie 26 rodzin rzemieślniczych.
Łącznie od listopada 1942 r. do sierpnia 1943 r. niemieckie deportacje objęły blisko 300 polskich wsi na Zamojszczyźnie. Okupanci wywieźli z rodzinnych domów ok. 110 tys. osób. Szczególnie okrutny los spotkał dzieci, określane dziś mianem „Dzieci Zamojszczyzny”. Przyjmuje się, że z 30 tys. dzieci objętych akcją wysiedleńczą ok. 10 tys. straciło życie bądź zaginęło, a ok. 4,5 tys. przeznaczono do germanizacji.
Na opuszczonych terenach osiedlono 10-13 tys. Niemców,, a także ok. 7 tys. Ukraińców.
Następnie skoncentrowano się na pacyfikacjach „bandyckich” wsi, oczyszczeniu ich z wrogich elementów, zwłaszcza osób podejrzewanych o kontakty z polskim podziemiem. Akcja „Wehrwolf” („Wilkołak”) objęła swym zasięgiem dwa nowe powiaty: lubelski i krasnostawski.
Na początku sierpnia 1943 r. Himmler zdecydował o zakończeniu wysiedleń. Od tej pory zadaniem Niemców było zapewnienie bezpieczeństwa osiedlonym na Zamojszczyźnie Niemcom oraz likwidacja zbrojnego oporu podziemia niepodległościowego. Wraz z pogarszaniem się sytuacji wojsk niemieckich w Związku Sowieckim, wielu kolonistów wcielono do armii. Innych w 1944 roku przesiedlono na zachód, w obawie przed zbliżającym się frontem.
przygotowała: M. Szajuk
Źródła:
- B.Kozaczyńska: Losy dzieci Zamojszczyzny wysiedlonych….
- W.Jaroszyński: Siedem wieków Grabowca
- B. Wróblewski: Losy dzieci Zamojszczyzny w okresie okupacji hitlerowskiej
- Z.Klukowski:Zbrodnie niemieckie na Zamojszczyźnie
- www.dzieje.pl
Galeria zdjęć
